Posted by تصویربرداری پزشکی، تکنیک و پروسه ای است برای ایجاد تصاویر قابل دیدن از داخل بدن برای آنالیز پزشکی و همچنین تصاویر عملکرد اورگان ها و بافت های بدن می باشد. تصویربرداری پزشکی تلاش می کند ساختارهای داخلی را که توسط پوست و استخوان ها مخفی شده اند را آشکار کند و همچنین تلاش می کند بیماری را تشخیص دهد و درمان کند.
به تصویربرداری همچنین رادیولویژی نیز گفته می شود و به پزشکی که در تصویربرداری متخصص است رادیولوژیست می گویند.
انواع و تکنولوژی های بسیار زیادی در زمینه تصویربرداری پزشکی وجود دارد که هر یک از تکنولوژی متفاوتی برای تصویر سازی از اوضاع داخل بدن استفاده می کنند. از این بین 4 نوع بسیار رایج تر هستند که در این پست این 4 نوع رایج را معرفی و بررسی می کنیم:
سونوگرافی (فراصوت یا Ultrasound)
تکنولوژی فراصوت که در ایران به سونوگرافی معروف است، ایمن ترین تصویربرداری پزشکی است و کاربردهای بسیار زیادی دارد. تکنولوژی فراصوت هیچ اثر زیان آوری ندارد و یکی از ارزان ترین روش های تصویربرداری پزشکی است.
سونوگرافی از موج های صوتی به جای تابش یونیزه استفاده می کند. موج های صوتی با فرکانس بالا از پراب توسط ژل رساناکننده به بدن منتقل می شوند، سپس زمانی که این موج ها به ساختارهای مختلف داخل بدن برخورد می کنند باز می گردند و این برای تصویرسازی برای معاینه استفاده می شود.
نوع دیگری از فناوری فراصوت که زیاد استفاده می شود “دوپلر” است که تکنیکی اندکی متفاوت است که از موج های صوتی استفاده می کند که اجازه می دهد جریان خون از رگ ها دیده شوند.
به دلیل کمترین ریسک خطر فناوری فراصوت، این روش انتخاب اول برای حاملگی است. اما کاربردهای این تکنولوژی بسیار وسیع است- مانند معاینه اورژانسی، قلبی، ستون فقرات، اورگان های داخلی و غیره.
تصویربرداری اشعه X
تصویربرداری اشعه X قدیمی ترین اما یکی از رایج ترین انواع تصویربرداری ها است. فناوری اشعه X در سال 1895 کشف شد و یکی از شکل های تابش الکترومغناطیس هستند.
اشعه های X در طول موج و فرکانسی کار می کنند که ما نمی توانیم با چشم غیرمسلح آنها را ببینیم، اما آنها می توانند به پوست نفوذ کنند و تصویری از وضعیت زیر پوست تولید کنند. اشعه های X معمولا برای موارد تشخیصی برای سیستم اسکلتی استفاده می شوند و همچنین می توانند برای تشخیص سرطان از طریق ماموگرافی و برای مسائل هاضمه از طریق barium swallows استفاده شوند.
اشعه های X بسیار زیاد استفاده می شوند چون ارزان و سریع هستند و تحملش برای بیمار نسبتا آسان است. با این وجود خطراتی در خصوص استفاده از تابش برای تصویربرداری اشعه X وجود دارد.
هر بار که بیماری مورد اشعه X قرار می گیرید مقداری تابش دریافت می کند. این می تواند منجر به سرطان ناشی از تابش یا آب مروارید در ادامه زندگی شود یا باعث اختلالی در رشد رویان (جنین اولیه) و جنین در بیمار حامله شود.
بیشتر این خطرات با استفاده از آن فقط در صورت ضرورت، و با محافظت صحیح بدن ، کمتر می شوند.
توموگرافی کامپیوتری (CT scan)
CT اسکن ها شکلی از اشعه X هستند که عکس 3 بعدی برای معاینه تولید می کنند.
CT از اشعه های X برای تولید تصاویر سطح مقطعی (لایه ای) بدن استفاده می کند. اسکنر های CT ، دهانه دایره ای بزرگی برای بیمار دارند که روی میز موتوری ای دراز بکشند. سپس منبع اشعه X و آشکارسازی در اطراف بیمار می چرخند و پرتو باریکی از اشعه X تولید می کنند که از قسمت بدن بیمار عبور می کند و عکس می گیرد.
سپس این عکس ها در یک یا چند عکس از اورگان های داخلی بدن ادغام می شوند.
CT اسکن ها وضوع بیشتری نسبت به اشعه های X سنتی ارائه می کنند و تصاویر دقیق تری از اورگان های داخلی، استخوان ها، بافت نرم، و شریان های خونی داخل بدن ارائه می کنند.
مزیتهای CT اسکن ها بسیار بیشتر از خطرات شان است که مانند اشعه های X شامل خطر سرطان، آسیب به جنین یا واکنش به عامل کنتراست می باشد. در بسیاری از موارد، استفاده از CT اسکن از نیاز به جراحی Exploratory جلوگیری می کند.
بسیار مهم است که در زمان اسکن کردن کودکان، دوز تابش پایین تر از دوز تابشی باشد که برای بزرگسالان استفاده می شود. در بسیاری از بیمارستان ها CT اسکنر مخصوص کودکان به همین دلیل وجود دارد.
MRI (یا Magnetic Resonance Imaging)
اسکن های MRI ، تصاویر تشخیصی را بدون استفاده از تابش زیان آور تولید می کنند.
MRI از میدان مغناطیسی قوی و موج های رادیویی برای تولید تصاویر بدن که نمی توانند با استفاده از اشعه های X یا CT اسکن ها به خوبی دیده شوند استفاده می کند، یعنی دید در داخل مفصل یا رباط را به جای فقط بیرون آن را ممکن می سازد.
MRI معمولا برای معاینه ساختارهای داخلی بدن استفاده می شود برای تشخیص شکستگی ها، تومورها، جراحت های سقوط فقراط، آنوریسم، و عملکرد مغز.
همان طور که می دانیم بدن انسان عمدتا از آب تشکیل شده، و هر مولکول آب حاوی اتم های هیدروژن (پروتون) است که در میدان مغناطیسی تنظیم می شوند. اسکنر MRI از میدان مغناطیسی قوی ای برای تنظیم “چرخش های” پروتون ها استفاده می کند، سپس یک فرکانس رادیویی اعمال می شود که باعث می شود پروتون ها قبل از اینکه به چیدمان اولیه شان بازگردند چرخ شان را “عوض” کنند.
پروتون ها در بافت های مختلف بدن با نرخ های متفاوت به چرخ هاش طبیعی شان باز می گردند بنابراین MRI می تواند بین انواع مختلف بافت تمایز قائل شود و هر چیز غیرمعمولی را شناسایی کند. اینکه مولکول ها چگونه “عوض” می شوند و چگونه به چیدمان چرخش طبیعی شان باز می گردند در یک تصویر ثبت و پردازش می شود.
MRI از تابش یونیزه استفاده نمی کند و به طور روزافزونی در طول بارداری بدون اثر جانبی بر روی جنین استفاده می شود. با این وجود، خطراتی در خصوص استفاده از اسکن MRI وجود دارد و برای تشخیص مرحله اول توصیه نمی شود.
چون مگنت (آهنربا) های قوی استفاده می شوند، هر نوع ایمپلنت، مفصل مصنوعی و غیره می تواند باعث خطری شود – که ممکن است در میدان مغناطیسی حرکت کنند یا داغ شوند. چندین مورد گزارش شده که بیماران با pacemaker در زمان استفاده از MIR فوت کردند.
