نقد و بررسی فیلم هامون

فیلم هامون ساخته داریوش مهرجویی با بازی خسرو شکیبایی و عزت الله انتظامی در سال 1368. این فیلم یکی مهمترین فیلمهای سینمای کشورمون هست و بسیاری از افراد معتقدند که این فیلم جزء شناسنامه های سینمای ما هم هست. در جشنواره فجر سال 68 با اختلاف و اقتدار زیاد جوایز را درو کرد و بهترین شد و تحسین های زیادی رو همچنان به دنبال خود دارد.

اما نظر من: یک فیلم بسیار فاجعه، شدیدا ضعیف، سخیف، به شعور مخاطب امروزی توهین می کنه و بدآموز هست.

این فیلم محصول 26 سال پیشه. شاید 26 سال قبل اثر خیلی فاخر و نوآوری بوده (که همین طور هم بوده)، اما امروز در مقایسه با فیلمهای امروزی کاملا یک فیلم بد و زشت و زننده ست و متاسفم برای کسانی که امروز هم این فیلم خوب می دونن. اگر 20 سال پیش منتقدی میگفت این فیلم خوبه خب صحیح می گفت ولی وقتی امروز کسی این حرفو بزنه واقعا کوته فکره. این فیلم در حد فیلم های درجه 3 امروزیه. قبلا دقیقا درباره همین موضوع پست شاهکارهای کلاسیک دیروز، بی ارزشهای امروز رو نوشته بودم که در اون پست نمونه های آمریکایی رو معرفی کردم و این فیلم هامون هم نمونه بارز ایرانی اون هست.

نقدهای دیگر هم درباره این فیلم خوندم و خوشبختانه همگی این فیلم رو ضعیف دونستند. تنها نکته مثبت فیلم که میشه بهش اشاره کرد کلیت فیلمه که پیام آزاد اندیشی و آزادی مطبوعات و فکر رو میده. این فیلم ساخت سال 68 هست زمانی که تازه کشور از خفقان و سانسور شدید یکم بازتر شده بود و کاراکتر خسروشکیبایی رو نشون میده. غیر از این هیچ روزنه امید دیگری درش وجود نداره.

نقد فیلم و فیلمنامه

اول از همه خط داستان و فیلم نامه فاجعه. فیلم ازدواج شکست خورده یک زوج رو نشون میده و ارتباط خسرو شکیبایی با اطرافیانش. از همون سکانس اول شاهد ناتوانی فیلم هستیم. که شکیبایی خواب می بینه عده ای کوتوله و افراد روستایی دارن جشن می گیرن و همسرش هم (عروس) به طرف شیطان میره. جلوه ویژه و صحنه پردازی که فاجعه است و اصلا مایه تمسخره. که البته نسبت به الان و سینمای امروزی این طوره و مسخره به نظر میرسه. 10 دقیقه صرف حرکات پوچ و بی مایه می کنه در حالی که با 2-3 دقیقه به هدف این سکانس میرسید. فیلم از همین صحنه آغازین می خواد ادعا بکنه که فیلمی خاص و عمیقه!

فیلم همون کلیشه فیلم هندی های 70 سال پیش رو داره. شوهر پول دار اما بی سواد، یا شوهر بی پول اما تحصیل کرده و عاشق! که شکیبایی قراره دومی باشه. به زور القا می کنه او فردی روشن فکر و تحصیل کرده ست. اما چه تحصیل کرده ایه که حداقل حقوق همسرش و زنان رو به رسمیت نمیشناسه و نمی تونه با همسرش ارتباط برقرار کنه.

فیلم پره از سکانس های بی ربط و زننده. مثلا سکانس خون دادن شکیبایی و غش کردنش یا سکانس سینه و قمه زنی حسینیه ای ها. اصلا این سکانسها چه دلیلی داشت که در فیلم باشند؟ فقط برای اینکه فیلم رو خاص و عمیق نشون بده. ضمن اینکه بسیار زننده بودند و مخاطب رو زده می کنه.

یا سکانسی که اسلحه بر می داره و به پنجره همسرش شلیک می کنه. به زور فیلم می خواد 2 ساعت طول بکشه و از طریق فرعیات بی ربط به موضوع اصلی زمان فیلم رو طول بده. این سکانس چه ربطی واقعا به موضوع اصلی فیلم داشت؟ غیر از اینکه بسیار هم ابتدایی و غیرقابل باور و غیرمنطقی ساخته شده و قوز بالا قوز فیلم هم شده و به نکات منفی اون اضافه کرده.

دوست شکیبایی و جستجوی اونم یک خط داستان بی معنای دیگر فیلم. از وسط فیلم به دنبال شخصیت علی عابدینی هست که این هم ضعف مهم دیگر فیلمه. اولا این شخصیت اصلا خوب شخصیت پردازی نشده و تا آخر فیلم نمی فهمیم توی فیلم چیکار می کنه. مهمتر انتخاب بازیگر بسیار بدش. یک بازیگر کاملا حاشیه و سیاهی لشگر براش انتخاب کردند که تا اواخر فیلم یک درصد احتمال نمیدیم این ممکنه نقش مهمی داشته باشه و باید بهش دقت کنیم. کل فیلم به چشم کم اهمیت نگاه می کنیم و توجه نمی کنیم، اما آخر فیلم می فهمیم اشتباه کردیم. البته این نقص از کارگردانی ضعیف هم هست.

آخر فیلم هم خیلی توهین آمیز به مخاطب متفکر و مثل فیلمهای هندی و سخیف همه چیز به خوبی و خوشی تموم میشه. هیچ خط منقطی در پایان بندی فیلم حتی غیرمنطقی وجود نداره. ناغافل می بینیم در یک رویا عروسی شده و همه سفید پوشیدند و همه آدم بدها الان خوب شدند و شکیبایی هم به همسرش بازگشته و قصه ما به سر رسید کلاغ به خونه اش نرسید !!!!

پیامهای اخلاقی بد و زننده فیلم

در کمال بی اخلاقی و بدآموزی فیلم متاسفانه کاراکتر شکیبایی رو داره فرد خوب و معصوم داستان نشون میده!!! داره نشون میده طلاق این زوج بده و چون مرد می خواد ازدواج باقی بمونه پس زن هم باید بسازه و حق انتخابی نداره و زن هرزه ای هست که می خواد طلاق بگیره. کاملا این فیلم ترویج مردسالاری و زن ستیزی می کنه.

کاملا فیلم شعاری و کلیشه ایه. شکیبایی داد من عاشق زنم هستم و اون حق منه! در صورتی که مردی کامل منزوی و غیرنرمال هست و توقع داره همسرش باهاش بمونه.

سکانس های آخری که شکیبایی اومده در زمین مردم قبر می کنه و وقتی صاحب ملک هم بهش اعتراض می کنه با ادعا جواب میده پولش رو میدم و پول نفس کشیدن اینجا هم میدی. انگار نه انگار به حریم خصوصی دیگران تجاوز کرده و حتی شکیبایی رو آدم خوبه و صاحب ملک رو آدم بده نشون میده.

آخرین و اساسی ترین سکانس صحبتهای مادر زن شکیبایی هست که میگه: (( چاره چیه باید موند و ساخت همون طور که من موندم و ساختم)). مردم رو عوض اینکه تشویق کنه وضعیت رو تغییر بدن و مشکلات شون رو حل کنند میگه با مشکلات و وضعیت نامطلوب بسازید. همون طور که من ساختم. یعنی نسل گذشته با مشکلات کنار اومده و نسل جدید هم همین کارو بکنه!

موسیقی متن و طراحی صحنه افتضاح

باز اینم به خاطر قدیمی بودن فیلمه. در کل مسیر موسیقی بسیار آزار دهنده و زننده ای می شنویم که دلهره بیجا وارد می کنم که هدف فیلم نبوده. موسیقی مشابه با فیلم پرتقال کوکی. لباس های بسیار قدیمی و زشت و از تاریخ گذشته که از همون ابتدا بیننده رو از فیلم زده می کنه و روحیه اش رو خراب و ناامید می کنه. در راسش لباس های بدقواره و کارگری خود شکیبایی. هیچ تناسبی در لباس های این بشر پیدا نمیشه.